Szanowni Państwo,

z dniem 10 września 2025 r. weszła w życie część przepisów ustawy z dnia 5 sierpnia 2025 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, Kodeksu cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2025 poz. 1172) dotyczące postępowania mediacyjnego. Kolejne przepisy, przewidziane w ww. ustawie, wejdą w życie w dniu 1 marca 2026 r.  Poniżej przedstawiamy Państwu najważniejsze nowe regulacje kwestii mediacji, wprowadzone przez polskiego ustawodawcę.

1.Zmiany obowiązujące od dnia 10.09.2025 r.

• Dorozumiana zgoda na mediację (art. 183⁸ § 2 k.p.c.).

Nowelizacja przewiduje, iż brak sprzeciwu strony postepowania mediacyjnego zgłoszonego w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia lub doręczenia postanowienia o skierowaniu sprawy do mediacji oznacza zgodę na jej przeprowadzenie. Należy przy tym zaznaczyć, że sprzeciw musi zostać zgłoszony w sposób wyraźny, w terminie ustawowy  – w przeciwnym razie będzie on bezskuteczny.

• Elektroniczne podpisy pod protokołem i ugodą (art. 183¹² § 2² k.p.c.).

Strony i mediator mogą podpisywać protokół z mediacji oraz ugodę mediacyjną w formie elektronicznej kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Takie rozwiązanie znosi konieczność wymiany dokumentów w formie papierowej i tym samym znacząco przyspiesza postępowanie.

• Usprawnienie kontaktu z mediatorem (art. 183⁹ § 3 k.p.c.).

Przewodniczący sądu przekazuje mediatorowi dane kontaktowe stron i pełnomocników (adres korespondencyjny, numer telefonu, e-mail), jeżeli znajdują się one w aktach sądowych.

• Ugody podczas posiedzeń zdalnych (art. 223 § 1 k.p.c.).

Jeśli do zawarcia ugody dojdzie podczas posiedzenia online, a także jeżeli  jej podpisanie nie będzie z innych przyczyn możliwe, sąd może stwierdzić jej zawarcie w protokole, wskazując przyczynę braku podpisu – tym samym nowelizacja formalnie potwierdza możliwość zawierania ugód w ramach posiedzeń zdalnych.

2. Zmiany obowiązujące od dnia 1.03.2026 r.

• Obowiązek kierowania stron do mediacji w sprawach budowlanych

Najdalej idącą zmianą dt. mediacji jest dodanie do Kodeksu postepowania cywilnego art. 458³a. Z godnie z normą wyrażoną w tym przepisie, sąd obowiązkowo kieruje strony do mediacji przed posiedzeniem przygotowawczym albo pierwszym posiedzeniem wyznaczonym na rozprawę – w sprawach gospodarczych wynikających z:

• umów o roboty budowlane,
• oraz umów ściśle związanych z procesem budowlanym, służących wykonaniu robót budowlanych.

Przepisu tego nie stosuje się do spraw rozpoznawanych w postępowaniu upominawczym, elektronicznym postępowaniu upominawczym ani nakazowym.
Jeżeli jednak po wydaniu nakazu zapłaty zostaną wniesione sprzeciw lub zarzuty, sąd kieruje strony do mediacji.

• Zaostrzenie sankcji kosztowej za odmowę udziału w mediacji

Strona ma prawo odmówić udziału w mediacji, ale będzie się to wiązało z sankcją kosztową. Nowelizacja art. 103 k.p.c. poszerza bowiem zakres sytuacji, w których sąd jest uprawniony do nałożenia na stronę kosztów postępowania. Zmienione przepisy zaostrzają dotychczasowe kryterium poprzez zastąpienie „oczywiście nieuzasadnionej odmowy poddania się mediacji” sformułowaniem  „nieuzasadnionej odmowy poddania się mediacji”. Należy jednak zaznaczy, iż do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy nowelizującej, art. 103 k.p.c. będzie się stosować w brzmieniu dotychczasowym.  

• Zwrot opłaty sądowej jako zachęta do zawarcia ugody przed mediatorem

Zmiany przewidują wprowadzenie dodatkowej zachęty finansowej do podejmowania mediacji. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 79 ust. 1 pkt 2 lit. ab  z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych  (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 1228 z późn. zm.),  sąd z urzędu zwróci stronie trzy czwarte opłaty sądowej od apelacji, jeżeli w postępowaniu przed sądem drugiej instancji dojdzie do zawarcia ugody przed mediatorem. Obecnie obowiązujące przepisy przewidują zwrot jedynie połowy tej opłaty w przypadku zawarcia ugody sądowej.

• Uproszczona właściwość sądu przy zatwierdzaniu ugody

Na mocy zmienionego art. 183¹³ § 1 k.p.c., wniosek o zatwierdzenie ugody mediacyjnej można będzie składać do:

• sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zawarcia ugody,
• lub innego sądu rejonowego – jeśli został wskazany w ugodzie,
• a w braku tych podstaw – do sądu rejonowego miejsca zamieszkania albo siedziby wnioskodawcy.

Jeżeli chcieliby Państwo uzyskać dalsze informacje dot. nowych regulacji, zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią.