Szanowni Państwo,

w trakcie naszej praktyki, związanej przede wszystkim z szeroko pojętym prawem gospodarczym, mamy przyjemność podejmowania się również tematów dotykających innych dziedzin prawa, co zawsze stanowi dla nas ekscytujące wyzwanie.

Podczas realizacji zlecenia, dotyczącego transgranicznego postępowania upadłościowego, gdzie cześć majątku dłużnika pozostawała położona w Polsce i została nabyta w ramach małżeńskiej wspólności ustawowej, która następnie ustała w skutek rozwodu, istotnym okazała się kwestia uznania w Polsce wyroku rozwodowego obywateli polskich, wydanego przez zagraniczny sąd. Dlatego też chcielibyśmy się podzielić z Państwem naszymi przemyśleniami w niniejszym temacie i wskazać na najistotniejsze aspekty, z nim związane.

Jak wiadomo część obywateli polskich ma aktualnie stałe miejsca zamieszkania za granicą, gdzie całe rodziny przenoszą główne centrum swojego życia, nierzadko jednak zachowując część majątku (w tym nabytego w ramach małżeńskiej wspólności majątkowej), np. nieruchomości w Polsce. W praktyce zdarzają się też sytuację, gdy następnie dochodzi do rozwodu za granicą, co skutkuje potrzebą ujawnienia tego faktu wobec właściwych organów, np. w celu dokonania odpowiedniego wpisu w księgach wieczystych nieruchomości nabytych przez małżonków przed rozwodem.  Pojawia się wówczas potrzeba przedłożenia zagranicznego wyroku rozwodowego i odpowiedzi na pytanie, czy obowiązuje on również w Polsce i na jakich zasadach.

W tym kontekście trzeba w pierwszej kolejności zaznaczyć, że tryb uznania wyroku rozwodowego, wydanego przez sąd zagraniczny, uzależniony jest od terminu wydania wyroku rozwodowego oraz od tego, czy został on wydany przez sąd państwa będącego członkiem Unii Europejskiej, czy też przez sąd państwa nienależącego do UE.

W omawianym przez nas przypadku wyrok rozwodowy wydany był przez sąd niemiecki, adekwatnymi zatem okazały się regulacje unijne, a dokładnie art. 30 ust. 1 Rozporządzenia Rady (UE) 2019/1111 z dnia 25 czerwca 2019 r. w sprawie jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz w sprawie uprowadzenia dziecka za granicę (dalej jako Rozporządzenia Rady (UE) 2019/1111).

Od 1 maja 2004 roku wyroki rozwodowe, wydane przez sądy państw członkowskich Unii Europejskiej są bezpośrednio uznawane przez polskie władze i podlegają jedynie procedurze rejestracji. To oznacza, że nie ma konieczności ponownego rozpatrywania sprawy przez polski sąd, lecz wyrok sądu zagranicznego w sprawie rozwodowej jest w całości i bezpośrednio akceptowany przez Polskę. Konieczna jest jednak procedura rejestracji takiego wyroku, którą można przeprowadzić w polskim urzędzie stanu cywilnego lub za granicą, za pośrednictwem konsula.

W przypadku składania wniosku o rejestrację wyroku rozwodowego, istotne jest ustalenie właściwego urzędu stanu cywilnego (USC) i skontaktowanie się z nim, w celu potwierdzenia zakresu wymaganych dokumentów (praktyka w tym względzie nie jest bowiem jednolita). Zazwyczaj wniosek o rejestrację składa się do kierownika urzędu stanu cywilnego, który sporządził akt małżeństwa.

Wymagane dokumenty w procedurze rejestracyjnej obejmują z reguły:

• wniosek do kierownika urzędu stanu cywilnego o wpisanie orzeczenia o rozwodzie jako wzmianki dodatkowej w akcie małżeństwa,
• prawomocny wyrok rozwodowy w oryginale wraz z klauzulą prawomocności, zaopatrzony w apostille – z takim zastrzeżeniem, iż jeżeli orzeczenie zostało wydane w postępowaniu, w którym pozwany nie wdał się w spór co do istoty sprawy, należy także przedstawić dokument stwierdzający, że pismo wszczynające postępowanie zostało mu doręczone,
• tłumaczenie wyroku rozwodowego wraz z klauzulą prawomocności na język polski, sporządzone przez tłumacza przysięgłego,
• ważny polski paszport lub dowód osobisty (do wglądu).

Warto jednak dodać, iż zdarza się, że niektóre USC dodatkowo wymagają przedstawienia innych  dokumentów, takich jak „oryginał świadectwa” sporządzonego przez właściwy organ państwa członkowskiego UE na formularzu określonym w załączniku I do nieobowiązującego już Rozporządzenia Rady (WE) Nr 2201/2003 (zastąpionego przez  Rozporządzenia Rady (UE) 2019/1111), mimo że nie jest to naszym zdaniem konieczne.

W dobie dużej mobilności Polaków, którzy coraz częściej zmieniają miejsce zamieszkania na inny kraj, co wiąże się z możliwością wydawania wyroków przez sąd ich aktualnego miejsca zamieszkania, a więc sąd zagraniczny, opisane wyżej zagadnienie może mieć istotne znaczenie praktyczne w przypadku nie tylko postępowań upadłościowych, ale także w przypadku prowadzenie egzekucji z położonego w Polsce majątku (w szczególności z majątku który pierwotnie był objęty małżeńską wspólnością ustawową, która ustała w skutek rozwodu) oraz w sprawach spadkowych, a także w przypadku zamiaru sprzedaży położonego w Polsce majątku (np. nieruchomości), uprzednio nabytego przez małżonków, którzy następnie uzyskali zagraniczny wyrok rozwodowy. W szczególności we wskazanych przypadkach niezbędne może się okazać przeprowadzenie wyżej opisanej procedury rejestracyjnej odnośnie zagranicznego wyroku rozwodowego.

Jeśli zainteresował Państwa nasz wpis, zachęcamy do kontaktu z nasza kancelarią, w celu podjęcia ewentualnej współpracy.