Szanowni Państwo,

uprzejmie informujemy, iż wdrożenie unijnej dyrektywy o sygnalistach do polskiego systemu prawnego może już niedługo dojść do skutku. Zgodnie z zapowiedziami Rząd planuje przyjąć projekt stosownej ustawy w I kwartale 2024 r., choć nie wykluczone jest przedłużenie prac, gdyż 18.01.2024 r. Fundacja im. Stefana Batorego i wiele innych organizacji wystosowało apel do Rządu o rezygnacje z pilnego trybu prac legislacyjnych i wprowadzenie szerszych zmian do projektu ustawy.  Aktualnie prace nad ustawą wciąż trwają, a najnowszy tekst projektu ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa ukazał się na stronie Rządowego Centrum Legislacji w dniu 12.01.2024 r. (druk nr UC 1), i w dniu 19.01.2024 r. został przesłany do Stałego Komitetu Rady Ministrów.

Jakie zmiany w stosunku do poprzednich projektów zawiera najnowsza wersja projektu ustawy?

Aktualny projekt ustawy kierowany do rozpatrzenia przez Stały Komitet Rady Ministrów w stosunku do poprzedniego różni się m. in.:

• zastąpieniem Państwowej Inspekcji Pracy, która miała pełnić rolę organu przyjmującego zgłoszenia zewnętrzne oraz udzielającego zgłaszającym wsparcia – Rzecznikiem Praw Obywatelskich;
• usunięciem zastrzeżenia, że zgłaszający podlega ochronie określonej w ustawie pod warunkiem, że będąca przedmiotem zgłoszenia lub ujawnienia publicznego informacja dotyczy interesu publicznego;
• wprowadzeniem możliwości (w miejsce obowiązku) wydawania zgłaszającemu. przez organ publiczny właściwy do podjęcia działań następczych, zaświadczenia o podleganiu ochronie przewidzianej w ustawie;
• usunięciem proponowanych w poprzedniej wersji projektu przepisów, obligujących organ publiczny do odebrania od zgłaszającego oświadczenia, złożonego pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania, że informacja o naruszeniu prawa była prawdziwa w momencie dokonania zgłoszenia;
• modyfikacją terminu wejścia w życie projektowanej ustawy – ustawa ma wejść w życie po upływie 1 miesiąca od dnia jej ogłoszenia, natomiast realizacja obowiązku utworzenia wewnętrznych i zewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń ma nastąpić w terminie 1 miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy.

Przypominamy w związku z powyższym, iż do najistotniejszych obowiązków związanych z wdrożeniem ochrony sygnalistów wynikających z projektu ustawy należą:

• obowiązek ustalenia wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych,
• sporządzenie i udzielenie pisemnych upoważnień do przyjmowania i weryfikacji zgłoszeń, podejmowania działań następczych oraz przetwarzania danych osobowych,
• określenie sposobów, czyli kanałów przekazywania zgłoszeń przez sygnalistów,
• utworzenie i prowadzenie rejestru zgłoszeń wewnętrznych,
• zakaz podejmowania działań odwetowych, a także obowiązek przestrzegania środków ochrony sygnalisty.

W związku z tym, iż w aktualnym projekcie ustawa ma wejść w życie po upływie 1 miesiąca od dnia jej ogłoszenia w dzienniku ustaw, natomiast realizacja obowiązku ustalenia:

• procedury zgłoszeń wewnętrznych przez podmioty prawne,
• procedury przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych albo procedury zgłoszeń zewnętrznych przez Rzecznika Praw Obywatelskich albo organ publiczny

– ma nastąpić w terminie 1 miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy,

przedsiębiorcy będą mieli tylko 2 miesiące na przygotowanie procedur wewnętrznych oraz skonsultowanie ich treści z pracownikami po wejściu w życie ustawy. Z tego względu warto rozważyć wcześniejsze, tj. już w trakcie procedowania ustawy, wstępne przygotowanie właściwych procedur dt. zgłoszeń wewnętrznych przez tych pracodawców, których wskazana ustawa będzie dotyczyć, tj. według jej aktualnych założeń pracodawców, na rzecz których świadczy lub wykonuje pracę co najmniej 50 osób (art. 23 ust. 1 projektu ustawy). Z tego względu nasza Kancelaria będzie Państwa informować na bieżąco o dalszym przebiegu procesu legislacyjnego nad projektem ww. ustawy oraz o jego ewentualnych istotnych zmianach.

Nasza Kancelaria pozostaje w powyższym temacie do Państwa dyspozycji.